Đây là ý kiến của GS.TS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng Chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông 2018, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội trước vấn đề Bộ GD&ĐT dự định tổ chức biên soạn thêm một bộ sách giáo khoa khác từ tiền ngân sách nhà nước.
Đến thời điểm này có thể khẳng định, chủ trương xã hội hóa trong biên soạn sách giáo khoa thành công bước đầu. Hiện có 5 bộ sách lớp 1 của các môn học bắt buộc và 7 quyển sách giáo khoa “Làm quen với tiếng Anh” lớp 1 (môn học tự chọn) được phê duyệt.
Thời điểm xây dựng, ban hành Nghị quyết 88/2014/QH13 về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, có thể Quốc hội chưa thật yên tâm về khả năng thành công của chủ trương xã hội hóa sách giáo khoa vì đây là một chủ trương mới.
Bởi thế, trong khi quy định nêu, thực hiện xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa để có một số sách giáo khoa cho mỗi môn học; khuyến khích các tổ chức, cá nhân biên soạn sách trên cơ sở chương trình giáo dục phổ thông.
Nghị quyết đồng thời cũng có thêm nội dung: “Để chủ động triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới, Bộ GD&ĐT tổ chức việc biên soạn một bộ sách. Bộ sách giáo khoa này được thẩm định, phê duyệt công bằng với các sách giáo khoa do tổ chức, cá nhân biên soạn”.
Nhưng cho đến thời điểm này, thực hiện theo Nghị quyết 88, chúng ta có được 5 bộ sách giáo khoa lớp 1 thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 - chứng tỏ chủ trương xã hội hóa sách giáo khoa thực sự đi vào cuộc sống và có được thành công bước đầu.
Thời điểm này, các cơ sở giáo dục đã lựa chọn được bộ sách phù hợp để có thể triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới với lớp 1 bắt đầu từ năm học 2020-2021.
GS.TS Nguyễn Minh Thuyết - Tổng Chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông 2018
Như tôi nói ở trên, có thể tại thời điểm xây dựng Nghị quyết 88, Quốc hội chưa thật yên tâm về chủ trương xã hội hóa nên giao Bộ GD&ĐT tổ chức biên soạn một bộ sách giáo khoa để “chủ động triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới”.
Tuy nhiên, thực tế thời gian qua cho thấy, hoàn toàn có thể yên tâm về chủ trương xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa. Do đó, tôi cho rằng, việc Bộ GD&ĐT tổ chức việc biên soạn thêm một bộ sách giáo khoa là không còn cần thiết; không nên tốn thêm vài trăm tỷ để biên soạn thêm một bộ sách giáo khoa .
Trên thực tế, cả 3 nhà xuất bản tham gia biên soạn, xuất bản sách giáo khoa đều thuộc ngành giáo dục, trong đó NXB Giáo dục Việt Nam là doanh nghiệp trực thuộc Bộ, mà Bộ là chủ sở hữu vốn nhà nước. Bộ GD&ĐT khuyến khích, chỉ đạo và tổ chức thẩm định chất lượng của tất cả các bộ sách giáo khoa.
Do đó, có thể nói cả 5 bộ sách giáo khoa đều là sách của Bộ, không cần làm thêm một bộ sách nữa.
Theo tôi, trong kỳ họp sắp tới, căn cứ đề nghị của Chính phủ, Quốc hội nên khẳng định chủ trương không làm thêm một bộ sách giáo khoa bằng ngân sách nhà nước. Thậm chí, việc thúc đẩy xã hội hóa thành công, tiết kiệm cho ngân sách nhà nước gần 400 tỉ đồng còn là một kết quả đáng hoan nghênh.
Trong trường hợp cần thiết thì để cuối năm nêu rõ ý kiến Quốc hội trong Nghị quyết của Quốc hội về kinh tế - xã hội.
Cả nước trước năm 1957 và ở miền Nam Việt Nam trước 1975, chúng ta đều thực hiện một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa. Khi đó, có nhiều sách giáo khoa do các tổ chức, cá nhân khác nhau viết.
Giáo viên có thể tham khảo nhiều loại sách để xây dựng bài dạy trên lớp. Việc thực hiện xã hội hóa trong biên soạn sách giáo khoa cũng được thực hiện ở các nước phát triển liên tục nhiều năm qua.
Tôi đã đến Vương quốc Anh và một số nước, trên giá sách của mỗi học sinh trong lớp đều có vài ba bộ sách giáo khoa. Tôi mong tương lai chúng ta cũng sẽ làm như vậy, để giáo viên và học sinh có nhiều nguồn học liệu khác nhau hỗ trợ việc giảng dạy, học tập.
Giáo viên nước ngoài không dạy theo một quyển sách giáo khoa nhất định nào mà chọn bài phù hợp ở những quyển sách khác nhau cho học sinh học. Nhiều giáo viên chỉ tham khảo sách giáo khoa để tự biên soạn tài liệu dạy học của mình. Tôi cho rằng, như thế mới thực sự là một chương trình, nhiều sách giáo khoa.
Có thể thấy nhiều lợi ích từ thực hiện một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa. Trước hết, cách làm này giúp huy động được trí lực, vật lực, tài lực của xã hội để nâng cao chất lượng sách giáo khoa. Đồng thời tiết kiệm nhiều cho ngân sách nhà nước.
Thay vì nhà nước bỏ tiền ra làm sách giáo khoa như trước kia, nay chúng ta huy động được các tổ chức và đông đảo chuyên gia tham gia biên soạn sách giáo khoa.
Sự cạnh tranh giữa các bộ sách cũng sẽ tạo một cuộc đua giữa các nhóm tác giả, các nhà xuất bản – và đó là yếu tố quan trọng để mỗi tổ chức, cá nhân biên soạn sách giáo khoa dồn nhiều tâm huyết hơn để nâng cao chất lượng bộ sách của mình. Đó là điểm thuận lợi thấy rõ của chủ trương này.
Tôi tin rằng, nếu chúng ta thực hiện triệt để hơn chủ trương xã hội hóa theo Nghị quyết 88 thì hiệu quả sẽ còn cao hơn nữa.
