Theo TS Nguyễn Xuân Anh - Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu (Viện hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), dù không nằm trên “vành đai lửa” của các chấn tâm động đất mạnh trên thế giới, nhưng Việt Nam vẫn có mối hiểm hoạ động đất khá cao.
Những trận động đất mạnh nhất với độ lớn (magnitude) đạt tới 6,7-6,8 độ richter và tương đương đã được ghi nhận trong lịch sử (một trận vào thế kỷ 14) và bằng máy (hai trận vào thế kỷ 20).
Từ kết quả phân tích không gian các chấn tâm động đất cho thấy, khu vực Tây Bắc có độ hoạt động động đất mãnh liệt hơn nhiều so các khu vực còn lại ở miền Bắc.
Những trận động đất mạnh nhất ghi nhận được trên lãnh thổ Việt Nam tập trung tại khu vực này, trong đó điển hình là trận động đất động đất mạnh 6,7 độ Richter ở Điện Biên năm 1935 và trận động đất mạnh 6,8 độ Richter tại Tuần Giáo (Lai Châu) năm 1983.
"Theo đánh giá, khu vực Tây Bắc như Điện Biên, Tuần Giáo, Lai Châu, Sơn La... có thể phải chịu đựng những chấn động cấp 8-9 trong tương lai", TS Nguyễn Xuân Anh cho biết.
Với độ lớn này, người dân hoàn toàn cảm nhận được sự rung lắc mạnh mẽ và cảm thấy sợ hãi. Những trận động đất mạnh cấp 9 có thể phá hủy toàn bộ nhà cửa của người dân.
TS Nguyễn Xuân Anh - Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu.
Cũng theo Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu, kết quả phân tích chuỗi thời gian hoạt động động đất từ 1903 đến 2019 cho thấy hoạt động đất khu vực miền Bắc và lân cận có thể phân ra thành ba giai đoạn chính:
Giai đoạn từ 1903 đến 1977, tổng số trận động đất ghi nhận được khu vực miền Bắc và lân cận là 162 trận;
Giai đoạn 1978 – 2004, tổng số trận động đất ghi nhận là 621;
Giai đoạn 2005 – 2020, chỉ trong vòng 15 năm đã ghi nhận được tổng cộng 572 trận động đất.
Phân bố độ lớn động đất cũng có sự thay đổi tương ứng: giai đoạn 1903 – 1977, phần lớn động đất ghi nhận được có độ lớn từ 4,0 độ richter trở lên, trong khi giai đoạn 1977-2004, giá trị độ lớn động đất ghi nhận được đã giảm xuống từ 3,0 độ richter trở lên và giai đoạn từ 2005-2020 giá trị độ lớn động đất ghi nhận được phổ biến từ 2,3 độ richter trở lên.
Theo TS Nguyễn Xuân Anh, điều này hoàn toàn phù hợp với việc trong những năm gần đây hệ thống mạng trạm quan trắc động đất ở Việt Nam đã được đầu từ nâng cấp.
Thời gian gần đây, khu vực miền núi phía Bắc ghi nhận một số trận động đất trung bình, như trận động đất có độ lớn 5,4 độ richter xảy ra ngày 25/11/2019 tại khu vực huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng; Động đất độ lớn 4,9 xảy ra ngày 16/6/2020 tại khu vực huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu.
Mặc dù cho đến nay, thiệt hại về người và tài sản do động đất gây ra tại nước ta nói chung và khu vực vùng núi phía Bắc nói riêng là không đáng kể so với thiệt hại do các thiên tai khác như bão, lụt, hoả hoạn gây ra, song TS Nguyễn Xuân Anh cho rằng, không thể coi nhẹ các hiểm hoạ động đất.
Vì vậy, thời gian tới cần chú trọng trong việc tiếp tục tổ chức tốt công tác trực báo tin động đất và cảnh báo sóng thần, thông báo kịp thời thông tin về động đất và sóng thần ở Việt Nam theo Quy chế của Chính phủ.
Thực hiện dự án phân vùng rủi ro động đất và sóng thần theo quyết định của Thủ tướng nhằm nâng cao chất lượng công tác cảnh báo, báo tin động đất và phòng chống động đất. Triển khai quan trắc động đất, trong đó có hệ thống cảnh báo sớm động đất và nghiên cứu đánh giá chi tiết hoạt động động đất khu vực vùng núi phía Bắc.
Đồng thời, kiến nghị triển khai tốt công tác phòng chống động đất theo quy định của Chính phủ, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, ứng phó động đất cho người dân.
