Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, chiều nay (11/6), Quốc hội tiếp tục thảo luận tại Hội trường về việc điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020.
 |
| Quốc hội tiếp tục thảo luận tại Hội trường về việc điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam. |
Không nên tạo thành tiền lệ “khó khăn là dùng ngân sách”
Đa số các đại biểu Quốc hội nhất trí với đề xuất của Chính phủ chuyển đổi sang đầu tư công đối với 03 dự án thành phần, gồm: đoạn tuyến Vĩnh Hảo - Phan Thiết; Mai Sơn - Quốc lộ 45 và đoạn tuyến Phan Thiết - Dầu Giây thuộc dự án đường bộ cao tốc Bắc Nam phía Đông từ hình thức đầu tư PPP sang dự án đầu tư công.
Tuy nhiên, đại biểu Hoàng Quang Hàm, đoàn Phú Thọ băn khoăn khi tỷ trọng đầu tư theo hình thức đối tác công tư chỉ còn 40% tổng chiều dài dự án thay vì 81% như mục tiêu ban đầu. Bên cạnh đó, kêu gọi đầu tư từ xã hội chỉ khoảng 22%, còn 78% sẽ đầu tư bằng ngân sách. Đồng thời, 5 dự án còn lại tiếp tục triển khai đầu tư theo hình thức đối tác công tư, nhưng với thực tế hiện nay và khả năng cho vay của Ngân hàng như Chính phủ báo cáo thì không có gì đảm bảo sẽ lựa chọn được nhà đầu tư.
 |
| Đại biểu Hoàng Quang Hàm nhấm mạnh, việc chuyển đầu tư này là bất đắc dĩ, không nên tạo thành tiền lệ và tạo thành nếp nghĩ: "khó khăn là dùng ngân sách”, cứ dùng ngân sách thì mới bảo đảm khả năng thành công. |
“Đây là vấn đề cần quan tâm để chấn chỉnh khâu dự báo chuẩn bị đầu tư các dự án đối tác công tư và phải xem xét lại vì sao không thực hiện được kêu gọi đầu tư, không phải dự án cao tốc Bắc Nam từ 2016 đến nay không có dự án BOTgiao thông nào triển khai được”, ông Hàm nói.
Đại biểu Hoàng Quang Hàm nhấn mạnh, việc chuyển đầu tư này là bất đắc dĩ, không nên tạo thành tiền lệ và tạo thành nếp nghĩ: “khó khăn là dùng ngân sách”, cứ dùng ngân sách thì mới bảo đảm khả năng thành công.
“Thực ra, nếu cách đây gần 3 năm đầu tư toàn bộ dự án bằng ngân sách thì cũng chỉ cần thêm 22.000 tỷ và đến giờ cơ bản gần xong dự án”, đại biểu Hoàng Quang Hàm cho hay.
Đồng quan điểm này, đại biểu Nguyễn Hồng Hải, đoàn Bình Thuận; Đại biểu Đỗ Văn Sinh, đoàn Quảng Trị cho rằng, đến nay, việc triển khai dự án đã quá chậm so với Quốc hội đặt, cần gác lại những tồn tại trong quá khứ cùng quyết tâm chính trị để triển khai dự án này.
 |
| Đại biểu Nguyễn Hồng Hải, đoàn Bình Thuận phát biểu. |
Tuy nhiên, việc chuyển 2 dự án thành phần Mai Sơn-Quốc lộ 45; Phan Thiết-Dầu Giây sang đầu tư công không thuyết phục và sẽ nảy sinh những mâu thuẫn và đi ngược với chủ trương, các tiêu chí căn cứ để Quốc hội quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư dự án cao tốc Bắc-Nam. Vì hai dự án này có lưu lượng vận tải và giá trị thương mại cao nhất, cần phải ưu tiên đầu tư PPP.
“Tôi đề nghị kết hợp hai phương án do Chính phủ đề xuất là Quốc lộ 45 Nghi Sơn và Nghi Sơn-Diễn Châu. Hai dự án này có lưu lượng vận tải thấp, giá trị thương mại thấp và mỗi dự án chỉ có 2 nhà đầu tư qua vòng sơ tuyển. Thứ hai, tổng số vốn ngân sách chỉ cần bổ sung thêm 12.707 tỷ. Tức là giảm 10. 757 tỷ đồng so với phương án của Chính phủ trình. Đồng nghĩa với việc sẽ huy động được thêm 10.765 tỷ đồng vốn tư nhân để đầu tư cho dự án. Thứ ba, ngay sau khi nghị quyết của Quốc hội thì có đủ điều kiện để triển khai ngay được sẽ đẩy nhanh tiến độ thi công dải vốn đầu tư công góp phần tăng trưởng kinh tế ngay trong năm 2020”, đại biểu Đỗ Văn Sinh đề nghị.
Đánh giá tác động nợ công khi thực hiện chuyển đổi đầu tư
Đại biểu Hoàng Quang Hàm kiến nghị, cần đánh giá tác động đến nợ công khi chuyển đổi hình thức đầu tư, vì trong báo cáo của Chính phủ chưa đánh giá cụ thể.
Vì theo đại biểu Hàm, theo báo cáo nợ công của Chính phủ, năm 2020, 2021 rất nhiều khoản nợ đến hạn trả. Số nợ phải trả lớn và bội chi phải tăng để khắc phục hậu quả của đại dịch covit 19 dẫn đến phát hành trái phiếu Chính phủ sẽ khó khăn do quy mô thị trường trái phiếu còn nhỏ, tiềm lực tài chính của các tổ chức tài chính phi ngân hàng còn hạn chế, dư địa các quĩ tài chính ngoài ngân sách và ngân hàng thương mại để mua trái phiếu hạn hẹp. Nên cần tính toán kỹ khả năng hấp thụ của thị trường trái phiếu khi phát sinh các khoản vay mới, xem xét khả năng vay và giá phải trả để sắp xếp lại các khoản vay, ưu tiên cho nhiệm vụ cấp bách và cho dự án cao tốc Bắc Nam.
 |
| Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể. |
“Kiểm soát nợ công hiện nay không chỉ tính đến trần nợ công, khả năng trả nợ mà còn phải tính đến khả năng vay, tức là vay được không, giá phải trả như thế nào. Đây là việc phải tính toán kỹ để có giải pháp khi chuyển đổi hình thức đầu tư dự án cao tốc Bắc Nam”, đại biểu Hoàng Quang Hàm phân tích.
Cần phải tính toán đến khả năng cấp vốn tín dụng của các ngân hàng cho dự án gặp nhiều khó khăn, vì theo như báo cáo của Chính phủ, thực chất là các ngân hàng sẽ không thể cấp tín dụng cho các nhà thầu trúng thầu. Đây là bất cập cần tháo gỡ vì nếu như vậy không chỉ có dự án cao tốc Bắc Nam mà tới đây cũng sẽ không có dự án BOT nào được cấp tín dụng để có thể triển khai được.
Đại biểu Hàm kiến nghị: “Để triển khai được các dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư cần lượng vốn tín dụng rất lớn nên Chính phủ và Ngân hàng nhà nước cần có giải pháp tháo gỡ để tiếp tục triển khai 5 dự án thành phần còn lại của dự án cao tốc Bắc Nam và các dự án BOT trong thời gian tới”.
Bên cạnh đó cần làm rõ phương án thu hồi vốn của các dự án chuyển đổi sang đầu tư công. Vì thu phí dịch vụ đối với các dự án đầu tư công là chủ trương đúng đã được qui định trong Luật quản lý tài sản công, Nghị quyết của Quốc hội để tạo nguồn duy tu sửa chữa, nguồn trả nợ và tiếp tục triển khai các dự án khác.
Chính phủ cần phải chi tiết cụ thể để thực hiện. Thực chất hiện nay các dự án đầu tư công của NSTW chủ yếu thực hiện bằng nguồn vốn vay nên Chính phủ cần có phương án thu phí không chỉ đối với các dự án thành phần bằng hình thức đầu tư công của dự án cao tốc Bắc Nam mà còn cả các dự án đầu tư công khác thực hiện bằng nguồn vốn vay. Tuy nhiên phương án thu phí phải tính toán kỹ để phù hợp với sức chịu đựng của nền kinh tế, khả năng chi trả của người dân.
Sẽ thu phí hoàn lại vốn cho Nhà nước
Giải trình tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể thừa nhận việc dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông chậm là bởi phải thực hiện theo Luật đầu tư và theo các quy định của pháp luật và đặc biệt đây là dự án trọng điểm quốc gia nên phải thanh tra, kiểm toán và thậm chí là cả điều tra.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, đến nay đã có 7 dự án có từ 2 đến 5 nhà đầu tư đã sơ tuyển, một dự án không có nhà đầu tư. Tuy nhiên, khi chuyển qua đấu thầu trong nước hiện nay đang gặp khó khăn về nguồn vốn tín dụng thực hiện và đối với 5 dự án còn lại cũng gặp nhiều khó khăn.
“Xin báo cáo với Quốc hội là 5 dự án còn lại chúng ta phải huy động là hơn 22.000 tỷ. Bình quân mỗi dự án phải thu hút 4.000 tỷ. Như vậy, đây cũng là vấn đề rất khó khăn, nếu chúng ta không thu xếp được vốn tín dụng, không đủ điều kiện thì không khởi công được và không khởi công được và muốn khởi công phải báo cáo lại Quốc hội”, ông Thể nói.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cũng giải thích vì sao có nhiều đoạn tuyến phải chuyển đổi và vì sao phải chuyển qua đầu tư công. Theo Bộ trưởng là theo Nghị quyết 52, 3 dự án đang triển khai đầu tư công là sẽ xây dựng cơ chế để thu phí.
“Nhà nước đầu tư sau đó là thu phí hoàn vốn lại cho Nhà nước. Còn nếu như nhà đầu tư huy động thì cũng phải hoàn vốn cho nhà đầu tư”, ông Thể cho biết./.
