Cách đây 2 tháng, Xu Wenyan không biết đăng ký dịch vụ dữ liệu cho chiếc điện thoại của mình. Giờ đây, cụ bà Trung Quốc, 62 tuổi, dành phần lớn thời gian trong ngày để lên mạng.
Bà Xu mua đồ tạp hóa qua một ứng dụng trên điện thoại vào mỗi buổi sáng. Bà nghe tin tức từ chiếc smartphone. Trong lúc nấu nướng rồi chụp lại các món ăn để chia sẻ lên mạng cho bạn bè.
Sau bữa tối, vợ chồng bà Xu bật ứng dụng hát karaoke và háo hức chờ đọc những bình luận về màn biểu diễn của họ.
Dịch Covid-19 khiến người Trung Quốc phải thay đổi thói quen hằng ngày, từ việc đi chợ.
Giống như hàng triệu người già ở Trung Quốc, Covid-19 buộc bà Xu phải làm quen với cuộc sống "kỹ thuật số".
Khi đất nước chật vật chiến đấu chống lại dịch bệnh, những nơi công cộng như quán chợ, công viên ... ở Thượng Hải đột ngột đóng cửa. Bà Xu có cảm giác bơ vơ như không còn nơi nào để đi.
"Lúc đầu tôi thực sự rất buồn", bà Xu nói. "Tôi chẳng biết phải ăn uống thế nào, chứ đừng nói đến việc tìm thứ khác thay cho những thói quen hằng ngày".
Các thành phố Trung Quốc đang dần trở lại với cuộc sống bình thường một cách chậm rãi. Đối với các tập đoàn công nghệ, khoảng thời gian phong tỏa ngăn chặn đại dịch giống như một bước ngoặt, mang đến làn sóng người dùng mới khổng lồ, mà trước đây không phải là khách hàng chính của họ.
Trung Quốc có khoảng 250 triệu người trên 60 tuổi. Con số này dự kiến sẽ lên tới hơn 480 triệu sau khoảng ba thập kỷ nữa. Ở Thưởng Hải, trên 1/3 dân cư có tuổi đời trên 60.
Người lớn tuổi ở Trung Quốc ít sử dụng thiết bị kỹ thuật số. Theo số liệu thống kê của Viện Khoa học xã hội Trung Quốc năm 2018, trong nhóm người trên 50 tuổi, tỉ lệ người xem video trên điện thoại di động chỉ là 60%.
Số người sử dụng các dịch vụ thanh toán trực tuyến như Alipay, WeChat Pay chỉ chiếm hơn một nửa và hơn 1/3 mua sắm trên các nền tảng thương mại điện tử và chỉ 1/4 dùng ứng dụng đặt xe trực tuyến.
Người già ở Trung Quốc phải làm quen với cuộc sống kỹ thuật số.
Tuy nhiên kể từ khi dịch bệnh bùng phát, các công ty dịch vụ mạng ghi nhận sự gia tăng đột biến số lượng người dùng lớn tuổi.
"Rất nhiều đối tác của chúng tôi nhận thấy xu hướng tăng đáng kể người dùng lớn tuổi khiến doanh thu của một số mảng dịch vụ tăng thêm từ 50% đến 80%. Lệnh phong tỏa buộc người già phải dùng đến các ứng dụng số để đáp ứng các nhu cầu trong cuộc sống của họ", Duan Mingjie, nhà sáng lập công ty tư vấn AgeClub cho biết.
Hưởng lợi nhiều nhất là các cửa hàng tạp hóa trực tuyến. Khách hàng chọn dịch vụ đặt hàng vận chuyển để không phải đến siêu thị. Ở một số vùng dịch bị kiểm soát gắt gao, người ta thậm chí còn không được ra khỏi nhà.
Trong suốt kỳ nghỉ Tết, giai đoạn Trung Quốc ghi nhận hàng nghìn ca nhiễm mới mỗi ngày, siêu thị trực tuyến Hema trên nền tảng thương mại điện tử Alibaba tăng 220% số lượng đặt hàng so với cả năm trước đó.
Tổng doanh thu trên hai trang bán hàng trực tuyến Miss Fresh và JD.com trong giai đoạn này cũng tăng thêm tương ứng 350% và 470%.
Các đơn hàng của người dùng lớn tuổi đóng góp lớn vào sự gia tăng kể trên. Theo Alibaba, số lượng đặt hàng tạp hóa của người dùng độ tuổi 60-70 cao gấp 4 lần so với dịp Tết những năm trước. Trong khi đó trên trang Miss Fresh, số lượng người dùng trên 40 tuổi tăng 237% kể từ khi đại dịch bùng phát.
Video: Đội ngũ y tế rời Vũ Hán sau nhiều ngày chống dịch Covid-19
Vợ chồng bà Xu bắt đầu dùng ứng dụng đặt hàng trực tuyến từ cuối tháng 1. Thông thường ông bà chỉ mất 10 phút đi bộ để đến khu chợ bán đồ tươi sống gần nhà và đây là cách mua sắm ưa thích của bà Xu.
Tuy nhiên, kể từ khi dịch bệnh xuất hiện kèm theo tình trạng khan hiếm khẩu trang ở Thượng Hải, bà lại ngại đi chợ.
"Cô con gái đã cố thuyết phục tôi chuyển sang mua đồ trên mạng suốt cả năm trời, cuối cùng thì bây giờ tôi cũng phải làm điều đó", bà Xu nói.
Ông bà cài 5 ứng dụng mà con gái giới thiệu. Lúc đầu, chúng không được thuận tiện như tưởng tượng của họ. Lượng đặt hàng lớn trong khi số nhân viên vận chuyển có hạn, khiến vợ chồng bà Xu khó mua sắm được như ý.
"Tôi phải đặt chuông báo thức để dậy đặt mua đồ trên điện thoại vào mỗi buổi sáng", bà Xu kể. Giờ báo thức sớm nhất của bà là 4h30. "Tôi có thể mua được hầu hết những thứ mình cần, thậm chí còn gửi thêm cho con gái nếu nó không dậy sớm được".
Trước đại dịch, bà Xu tính cho biết, 10 người bạn của bà thì chắc chỉ có 1 người mua hàng trực tuyến. Bây giờ thì gần như tất cả họ đều biết cách mua sắm này mỗi ngày.
Qua ứng dụng nhắn tin WeChat, bà Xu cùng người thân và bạn bè ngày nào cũng chia sẻ cho nhau những đường link mua hàng mới và cả cách tham gia các chương trình khuyến mại.
Người lớn tuổi trở thành đối tượng khách hàng tiềm năng cho các công ty công nghệ trong thời Covid-19.
Không chỉ mua sắm, người già cũng dùng công nghệ để đáp ứng những nhu cầu khác nữa. Bà Chen Xianhua, kế toán viên về hưu ở Thượng Hải, sử dụng dịch vụ tư vấn sức khỏe trực tuyến trong suốt những ngày đại dịch Covid-19.
Meituan, một trong những nền tảng đặt hàng vận chuyển lớn nhất Trung Quốc, ghi nhận số lượng đơn hàng mua thuốc liên quan tới các chứng bệnh mãn tính như cao huyết áp, tiểu đường, viêm khớp... tăng tới hơn 200% trong dịp Tết.
Vợ chồng bà Chen trong thời gian này cũng trở thành những "tín đồ" của mạng xã hội chia sẻ video TikTok, Kuaishow dù chỉ mới tải về đầu tháng Hai. Bà Chen thích xem các tiểu phẩm vui nhộn, video chó mèo, các chương trình phát sóng trực tuyến và tin tức về dịch bệnh.
"Bầu không khí xã hội bây giờ đầy phiền muộn nên chúng tôi phải giữ cho mình vui vẻ. Không có những ứng dụng này, tôi chẳng biết mình và chồng sẽ lạc quan bằng cách nào nữa", bà Chen nói.
Đối với những ông lớn công nghệ, câu hỏi đặt ra là liệu những khách hàng tóc bạc có tiếp tục thói quen kỹ thuật số sau khi đại dịch qua đi hay không. Một số công ty bắt đầu tính đến chiến lược nhắm vào đối tượng lớn tuổi và đánh giá đây là thị trường tiềm năng.
Miss Fresh đã lên kế hoạch mở rộng dịch vụ và danh mục hàng dành cho người già, sau khi nhận thấy những tiềm năng xuất hiện trong những tuần gần đây. Alibaba thực ra đã tính đến đối tượng khách hàng này khi nâng cấp phiên bản đặc biệt, thân thiện với người dùng lớn tuổi cho ứng dụng mua sắm Taobao từ năm 2018.
Bà Chen, sau 6 tháng kể từ lần đầu tiên mua hàng trên mạng, vẫn thích đi chợ hơn. Bà thích nói chuyện với hàng xóm và mặc cả với người bán hàng. Nhưng khi trời mưa hoặc cảm thấy trong người không khỏe, bà sẽ mở điện thoại của mình và đặt hàng.
"Lúc đầu tôi cũng nghi ngại, nhưng rồi tôi lại thấy rau mua trên mạng cũng tươi như rau ngoài chợ. Các ứng dụng này cho tôi thêm một lựa chọn", bà Chen nói.
Còn đối với bà Xu, nhân vật được nhắc đến ở đầu bài viết: "Chúng giúp tôi cảm thấy mình vẫn còn có ích và không quá lạc hậu".
