Nhờ vào các nỗ lực của Không quân Hoàng gia Anh, khu vực Bắc cực của Liên Xô là bộ phận duy nhất trên mặt trận phía Đông trong Thế chiến 2 mà không quân phát xít Đức không thể kiểm soát hoàn toàn.
 |
| Phi công và phi cơ của Không quân Hoàng gia Anh. Ảnh: Imperial War Museum. |
Dù cho Anh và Liên Xô đã trở thành đồng minh trong cuộc chiến chung chống lại nước Đức Quốc xã, trên thực tế binh sĩ của Anh và Liên Xô hiếm khi kề vai sát cánh trên chiến trường. Quân đội 2 nước này chiến đấu trên những mặt trận cách rất xa nhau, thực hiện các mục tiêu riêng. Tuy nhiên họ cũng có một số chiến dịch chung. Các chiến hạm Liên Xô đã hộ tống lực lượng của Anh ở Bắc cực tiến tới các hải cảng của Liên Xô, cũng như tham gia các chiến dịch chống lại Iran, khi ấy là đồng minh của Đệ tam Đế chế (tức phát xít Đức).
Một trong các chương đáng nhớ nhất trong hợp tác giữa Liên Xô và không quân Anh là trận chiến chung chống lại quân Đức và quân Phần Lan ở khu vực Zapolyarye (tức Bắc cực).
Bảo vệ phần Bắc cực của Nga
Vào ngày 22/6/1941, quân Đức xâm lược Liên Xô. Lãnh tụ Liên Xô Stalin và lãnh đạo Anh Churchill đã tạm gác các tranh cãi để hướng tới chiến thắng trước kẻ thù chung. Hai bên đã quyết định sẽ vận tải vũ khí Anh qua Bắc Băng Dương tới cung cấp cho Hồng quân Liên Xô.
Cảng gần nhất ở Bắc cực, có thể tiếp nhận các chuyến hàng của Anh, nằm ngay ở trước thềm Phần Lan, đó là cảng Murmansk. Việc để mất cảng này sẽ kéo theo sự sụp đổ của toàn hộ hệ thống vận chuyển vũ khí đang rất cần này.
Để tăng cường bảo vệ Murmansk và cũng để huấn luyện phi công Liên Xô lái các máy bay tiêm kích Hurricane của Anh, London đã khởi động chiến dịch “Benedict” để đưa các phi công chiến đấu Anh sang Liên Xô.
Trong khuôn khổ chiến dịch này, 30 phi công Anh và khoảng 500 kỹ sư, kỹ thuật viên, phiên dịch viên, y bác sĩ, và các chuyên gia trong nhiều lĩnh vực đã được nhóm lại thành đơn vị Không đoàn số 151 của Không quân Hoàng gia Anh.
Những người bạn được chờ đợi từ lâu
Đoàn thứ nhất của lực lượng Anh này tới Liên Xô vào ngày 31/8/1941. Họ mang theo 15 chiếc phi cơ Hurricane đã được tháo rời và chất lên tàu chở hàng. Thêm 24 máy bay sẵn sàng tác chiến khác được chất lên tàu sân bay Argus, đến Liên Xô muộn hơn, vào ngày 6/9 năm đó.
Quân Anh đã được đón tiếp trọng thị, chu đáo, với nhiều bữa ăn ngon. Phi công Tim Elkington nói rằng có rất nhiều thức ăn, và các món ngon như trứng cá muối, cà hồi xông khói, anh đào, sô-cô-la,…
Xin lưu ý là trong lúc đó, dân thường ở khu vực này phải chuyển sang chế độ phân phối thực phẩm theo khẩu phần do tình trạng thiếu thốn vì chiến tranh khi đó.
Tuy nhiên người Anh tới đó không phải để đi nghỉ. Họ bắt tay vào huấn luyện hàng ngày cho các phi công Liên Xô tập lái máy bay Hurricane. Chỉ trong thời gian ngắn, người ta đã xây dựng được 4 trung đoàn không quân cho mặt trận Karelian. Các phi công được huấn luyện này về sau sẽ truyền tiếp kinh nghiệm của họ cho những người còn lại trên mặt trận khi chờ đợi thêm vũ khí Anh được gửi tới.
Còn người Anh thì rất ngạc nhiên trước sự can đảm của phi công Nga, đặc biệt là việc họ không ngại tiến hành các phi vụ bất chấp điều kiện thời tiết, bao gồm cả bão tuyết, điều mà phi công Không quân Hoàng gia Anh không bao giờ thử.
Phi công Anh Eric Carter bày tỏ sự thán phục phi công Nga Boris Safonov, người đã bắn hạ được 25 máy bay đối phương (đã được xác nhận): “Anh ấy gần như không biết sợ là gì”.
Trở thành đồng đội
Mặc dù đóng vai trò trung tâm trong việc huấn luyện phi công Liên Xô lái máy bay của Anh, các phi công Anh không có xu hướng thụ động ngồi ghế sau. Vào đầu tháng 9/1941, các máy bay Hurricane của Không đoàn 151 cất cánh. Trong vài tháng sau đó, phi công Anh đối đầu với máy bay Đức Quốc xã và Phần Lan trong các trận không chiến, khi họ bay yểm trợ cho oanh tạc cơ Liên Xô và các tàu chiến trong hạm đội Phương Bắc có nhiệm vụ bảo vệ cảng Murmansk trước hỏa lực của đối phương.
Và phía Đức nhanh chóng nhận ra rằng họ đang đối đầu với các phi công Anh dạn dày kinh nghiệm trận mạc đến trợ giúp quân Nga. Sau khi bị mất 15 máy bay trước Không đoàn 151, không quân Đức buộc phải giảm hoạt động trong khu vực.
Một trong các viên chỉ huy của Liên Xô nói với chính các nhà báo Moscow trên mặt trận vào năm 1941: “Họ tới đây để chiến đấu như những người lính thực thù, vô tư và có kỷ luật. Khi xung trận, họ chiến đấu ngang hàng với chúng tôi”.
Hồi hương
Tháng 11/1941, sứ mệnh của Không đoàn 151 ở phần Bắc cực thuộc Nga chấm dứt. Khi các quân nhân Anh lên tàu trở về tổ quốc, họ được một trung đoàn tiêm kích Hurricane mang biểu tượng Cờ Đỏ (tức Liên Xô) hộ tống.
Với các chiến công trong Chiến dịch Benedict, 4 phi công Liên Xô được Anh tặng huân chương, và 4 phi công Anh được Liên Xô tặng huân chương cao quý nhất của họ - Huân chương Lenin.
Chiến dịch Benedict chỉ kéo dài vài tháng nhưng đã ngăn được không quân Đức khỏi kiểm soát hoàn toàn khu vực Bắc cực của Liên Xô, từ đó giúp bảo vệ thành công Murmansk và việc chi viện vũ khí đạn dược liên tục cho Hồng quân, góp phần vào thắng lợi chung của cuộc chiến chống phát xít Đức./.
