Phát triển nhà ở xã hội chưa đạt mục tiêu
Tính đến tháng 1/2020 trên địa bàn cả nước đã hoàn thành 207 dự án nhà ở xã hội (NƠXH) khoảng hơn 85.810 căn, đang tiếp tục triển khai 220 dự án với quy mô xây dựng khoảng 179.640 căn. Bộ Xây dựng đánh giá kết quả trên chưa đạt yêu cầu đề ra trong Chiến lược phát triển nhà ở Quốc gia đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.
Theo số liệu từ Bộ Xây dựng, đến năm 2020, khu vực đô thị cả nước có hơn 1,7 triệu người khó khăn về nhà ở, 1,7 triệu công nhân có nhu cầu ổn định chỗ ở và để đáp ứng nhu cầu này cần phải xây dựng gần một triệu căn hộ.
Nhu cầu NƠXH vẫn đang rất lớn, đối tượng người thu nhập thấp tại các đô thị khó tiếp cận được với nhà ở thương mại với giá đang ở mức cao. Tuy nhiên, nghịch lý xảy ra là một số dự án NƠXH đã mở bán nhiều lần vẫn không có người mua.
 |
| Nhà xã hội “ế ẩm” do cách tiếp cận thị trường đang có vấn đề. |
Dự án NƠXH tại Quốc Oai (Hà Nội) mở bán đến lần thứ 19 trong suốt 5 năm qua. Đến nay, chủ đầu tư vẫn còn bán 42/364 căn, giá bán 9,96 triệu đồng/m2 (bao gồm cả VAT và phí bảo trì).
Cùng với dự án tại Quốc Oai, dự án NƠXH AZ Thăng Long (Hoài Đức, Hà Nội) được mở bán lần thứ 12 vẫn không hết căn hộ. Ngoài việc không hút được khách hàng dự án còn AZ Thăng Long còn mang nhiều “tai tiếng” khi chậm tiến độ giao nhà.
Tại các khu đô thị như Linh Đàm, Sài Đồng… dự án NƠXH mở bán tới đâu hết tới đó, còn lại các dự án NƠXH ế ẩm là ở quá xa, không phù hợp. Trong khi giá NƠXH khi không có công cụ tài chính hỗ trợ là gói tín dụng 30.000 tỷ hỗ trợ lãi suất thì cũng không thực sự rẻ, vay với mức lãi suất thương mại người thu nhập thấp khó có thể trả lãi được.
Điều kiện được mua NƠXH khắt khe, người dân phải làm đủ các thủ tục chứng minh họ được mua và chịu ràng buộc sau 5 năm mới được bán lại. Thậm chí qua cả 5 năm người dân đã có quyền chuyển nhượng vẫn chưa bán được NƠXH. Điều này khiến người thu nhập thấp cũng không “mặn mà”.
Lựa chọn nhà ở xã hội hay nhà thương mại giá rẻ?
GS. Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường cho rằng, cần đánh giá lại chính sách phát triển NƠXH và nhà ở thương mại giá rẻ hiện nay. Hiện chính sách phát triển NƠXH của Việt Nam mang tính bao cấp, trông chờ vào ngân sách Nhà nước nên chưa phát huy được hiệu quả.
Theo GS. Võ, Nhà nước sẽ không đủ lực để bao cấp cho NƠXH. Vấn đề là những dự án NƠXH hay thương mại giá rẻ, hiện Việt Nam chưa huy động được mọi nguồn lực và vận dụng được kinh nghiệm của các nước để phát triển. Hệ quả đã nhìn thấy là nhiều dự án đang bị hụt hơi khi thiếu gói tín dụng ưu đãi.
GS. Võ dẫn chứng câu chuyện của gói tín dụng ưu đãi 30.000 tỷ đồng kết thúc, thị trường NƠXH chững lại cả lực cung và cầu hoặc để lại những dở dang, đứt đoạn. Chính sách NƠXH không phát triển thêm được.
“Nhà xã hội và nhà thương mại giá rẻ có thể tìm được vốn tín dụng ưu đãi từ nhiều nguồn khác nhau. Chúng ta hoàn toàn có thể nghĩ tới nguồn vốn ODA của Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển Châu Á... và nguồn lực của doanh nghiệp bất động sản" - GS. Võ nói.
Theo một doanh nghiệp bất động sản chuyên làm về NƠXH thì giá đất và tiền sử dụng đất tại các khu vực gần trung tâm thành phố rất cao nên các chủ đầu tư không có khả năng phát triển nhà ở giá rẻ, bình dân tại các khu vực này mà phải đi ra xa trung tâm thành phố. Các khu vực xa trung tâm thường thiếu nhiều điều kiện về kết nối giao thông với các khu vực khác, chất lượng hạ tầng xã hội và dịch vụ thấp.
Người dân mua nhà để ở và nơi đó còn phải có những công trình đáp ứng nhu cầu tối thiểu trong cuộc sống của họ như các tiện ích, trường học, bệnh viện, hạ tầng giao thông. Với những khu nhà ở giá rẻ hay nhà xã hội ở khu vực xa thiếu tiện ích sẽ không thu hút được người dân, điều đó khiến một số dự án NƠXH “ế ẩm”. Nhà nước cần có những chính sách hỗ trợ về quỹ đất hay hạ tầng thì mới giải được bài toán này./.
